مجله شماره 142

   

فیروزه، فروزان، درویش جاویدان و دینامیک و لیلا فروهر

ادامه نوشته

عکس | ناصر ملک‌مطیعی و نيكول پرشو، فیلم ابرام در پاریس در سال ۱۳۴۳

ناصر ملک‌مطیعی و نيكول پرشو، فیلم ابرام در پاریس در سال ۱۳۴۳

عکس| خنده و گریه شهناز تهرانی در منزلش، ترکیه

شهناز تهرانی

شهناز تهرانی

نامه ایی که هویت تهران را بیاد می آورند

شاید هر روز نام چند محله از تهران را بشنویم بی آنکه بدانیم تاریخجه ی این نام ها چی هست. البته اگر اهل تهران باشید، به خوبی میدونین که هر یک از این نام ها، بخشی از تاریخ تهران رو ساخته و میشه گفت هویت تهران قدیم نهفته در تاریخ این نام هاست.

 

سید خندان

سیدخندان پیرمردی دانا و البته خنده‌رو بوده كه پیشگویی‌های او زبانزد مردم بوده است. دلیل نامگذاری این منطقه نیز احترام به همین پیرمرد بوده است؛ البته بعدها نام سید خندان بر ایستگاه اتوبوسی در جاده قدیم شمیران هم اطلاق می‌شده است.

 

فرمانیه

فرمانیه

در گذشته املاک زمین های این منطقه متعلق به کامران میرزا نایب‌السلطنه بوده است و بعد از مرگ وی به عبدالحسین میرزا فرمانفرما فروخته شده است.

 

فرحزاد

این منطقه به دلیل آب و هوای فرح انگیزش به همین نام معروف شده است.

 

شهرک غرب

شهرک غرب

دلیل اینکه این محله به نام شهرک غرب معروف شد ساخت مجتمع های مسکونی این منطقه با طراحی و معماری مهندسان آمریکایی و به مانند مجتمع های مسکونی آمریکایی بوده و در گذشته نیز محل اسکان بسیاری از خارجی ها بوده است.

 

آجودانیه

خيابان آجودانيه

آجودانیه در شرق نیاوران قرار دارد و تا اقدسیه ادامه پیدا می کند. آجودانیه متعلق به رضاخان اقبال السلطنه وزیر قورخانه ناصرالدین شاه بوده، او ابتدا آجودان مخصوص شاه بوده است.

 

اقدسیه

نام قبلی اقدسیه (تا قبل از 1290 قمری) حصار ملا بوده است. ناصرالدین شاه زمین های آنجا را به باغ تبدیل و برای یکی از همسران خود به نام امینه اقدس (اقدس الدوله) کاخی ساخت و به همین دلیل این منطقه به اقدسیه معروف شد.

 

جماران

زمین های جماران متعلق به سید محمد باقر جمارانی از روحانیان معروف در زمان ناصر الدین شاه بوده است. برخی از اهالی معتقدند که در کوه های این محله از قدیم مار فراوان بوده و مارگیران برای گرفتن مار به این ده می آمدند و دلیل نامگذاری این منطقه نیز همین بوده است و عده ای هم معتقدند که جمر و کمر به معنی سنگ بزرگ است و چون از این مکان سنگ‌های بزرگ به دست می آمده ‌است‌، آن‌جا را جمران‌، یعنی محل به‌دست آمدن جمر نامیده‌اند.

 

پل رومی

پل رومی در واقع پل کوچکی بوده که دو سفارت روسیه و ترکیه را هم متصل می کرده است. عده‌ای هم معتقدند که نام پل از مولانا جلال‌الدین رومی گرفته‌شده است‌.

 

جوادیه (در جنوب تهران)

بسیاری از زمین های جوادیه متعلق به آقای فرد دانش بوده است که اهالی محل به او جواد آقا بزرگ لقب داده بودند. مسجد جامعی نیز توسط جواد آقا بزرگ در این منطقه بنا نهاده است که به نام مسجد فردانش هم معروف است.

 

داودیه (بین میرداماد و ظفر)

میرزا آقاخان نوری صدر اعظم این اراضی را برای پسرش‌، میرزا داودخان‌، خرید و آن را توسعه داد. این منطقه در ابتدا ارغوانیه نام داشت و بعدها به دلیل ذکر شده داودیه نام گرفت‌.

 

درکه

اگر چه هنوز دلیل اصلی نامگذاری این محل مشخص نیست اما برخی آنرا مرتبط به نوعی کفش برای حرکت در برف که در این منطقه استفاده می شده و به زبان اصلی درگ نامیده می شده است دانسته اند.

 

دزاشیب (نزدیکی تجریش)

روایت شده است که قلعه بزرگی در این منطقه به نام آشِب وجود داشته است و در گذشته نیز به این منطقه دزآشوب و دزج سفلی و در لهجه محلی ددرشو می گفتند.

 

زرگنده

احتمالا دلیل نامگذاری این محل کشف سکه ها و اشیاء قیمتی در این محل بوده است. در گذشته این منطقه ییلاق کارکنان روسیه بوده است.

 

قلهک

کلمه قلهک از دو کلمه قله و ک‌ تشکیل شده است که قله معرب کلمه کله‌، مخفف کلات به معنای قلعه است‌. عقیده اهالی بر این است که به دلیل اهمیت آبادی قلهک که سه راه گذرگاه‌های لشگرک‌، ونک و شمیران بوده است‌، به آن (قله- هک) گفته شده است‌.

 

کامرانیه

زمین‌های این منطقه ابتدا به میرزا سعیدخان‌، وزیر امور خارجه‌تعلق داشت، و سپس کامران میرزا پسربزرگ ناصرالدین شاه‌، با خرید زمین‌های حصاربوعلی‌، جماران و نیاوران‌، اهالی منطقه را مجبور به ترک زمین‌ها کرد و سپس آن جا را کامرانیه نامید.

 

محمودیه (بین پارک وی و تجریش یا ولیعصر تا ولنجک)

در این منطقه باغی بوده است که متعلق به حاج میرزا آقاسی بوده است و چون نام او عباس بوده آنرا عباسیه می گفتند. سپس علاءالدوله این باغ بزرگ را از دولت خرید و به نام پسرش‌، محمودخان احتشام‌السلطنه‌، محمودیه نامید.

 

نیاوران

نام قدیم این منطقه گردوی بوده است و برخی معتقدند در زمان ناصرالدین شاه نام این ده به نیاوران تغییر کرده است به این ترتیب که نیاوران مرکب از نیا (حد، عظمت و قدرت‌)؛ ور (صاحب‌) و ان‌ علامت نسبت است و در مجموع یعنی کاخ دارای عظمت‌.

 

ونک

ونک

نام ونک تشکیل شده است از دو حرف (ون‌) به نام درخت و حرف (ک) که به صورت صفت ظاهر می‌شود.

 

یوسف آباد

منطقه یوسف آباد را میرزا یوسف آشتیانی مستوفی‌الممالک در شمال غربی دارالخلافه ناصری احداث کرد و به نام خود، یوسف آباد نامید.

 

پل چوبی

قبل از این که شهر تهران به شکل امروزی خود درآید، دور شهر دروازه هایی بنا شده بود تا دفاع از شهر ممکن باشد. یکی از این دروازه‌ها، دروازه شمیران بود با خندق‌هایی پر از آب در اطرافش که برای عبور از آن‌، از پلی چوبی استفاده می‌شد. امروزه از این دروازه و آن خندق پر از آب اثری نیست‌، اما این محل همچنان به نام پل چوبی معروف است.

 

شمیران

نظریات مختلفی درباره این نام شمیران وجود دارد. یکی از مطرح ترین دلایل عنوان شده ترکیب دو کلمه سمی یا شمی به معنای سرد و ران به معنای جایگاه است و در واقع شمیران به معنای جای سرد است. به همین ترتیب نیز تهران به معنای جای گرم است. همچنین در نظریه دیگری به دلیل وجود قلعه نظامی در این منطقه به آن شمیران می گفتند و همچنین برخی نیز معتقدند که‌ یکی از نه ولایت ری را شمع ایران می گفتند که بعدها به شمیران تبدیل شده است.

 

گیشا

نام گیشا که در ابتدا کیشا بوده است برگرفته از نام دو بنیانگذار این منطقه (کینژاد و شاپوری) می باشد.

 

منیریه (در جنوب ولیعصر)

منیریه در زمان قاجار یکی از محله های اعیان نشین تهران بوده و گفته شده نام آن از نام زن کامران‌میرزا، یکی از صاحب‌ منصبان قاجر، به نام منیر گرفته شده‌است.

عکس | ویگن، به مناسبت سالگرد درگذشتش

زنده یاد ویگن

مزار زنده یاد ویگن

ویگن دِردِریان خواننده و هنرپیشهٔ ایرانی (از تبار ارمنی) در ۲ آذر ۱۳۰۷ چشم به جهان گشود و ۴ آبان ۱۳۸۲ درگذشت. او در شهر همدان بدنیا آمد. ویگن تحصیلات متوسطه را در سال ۱۳۳۰ (۱۹۵۱ میلادی) تمام کرد. او که شغل نقشه‌برداری داشت در ابتدا با خواندن در کافه‌ها، محبوب دوستداران موسیقی مردم‌پسند شد. اجرای آهنگ در رادیو تهران او را به شهرت رساند. صدای گرم او که با نواختن گیتارش همراه می‌شد، شعرهایی با مضمون‌های تازه و ملودی‌های نو چهره تازه‌ای در صحنه موسیقی ایران عرضه کرد.

نوع موسیقی او که از ملودی‌های ارمنی و ترکی و گاه اروپایی بهره می‌برد به جاز ایرانی معروف شد و به او لقب سلطان جاز ایران دادند. او خود نیز چند آهنگ ساخت و در دهه ۱۳۳۰ و ۱۳۴۰ از محبوب‌ترین خواننده‌های مردم‌پسند ایران بود. با چند تن از خواننده‌های محبوب دیگر مانند دلکش، پوران و هایده ترانه‌های دو صدایی اجرا کرد که هنوز با اشتیاق شنیده می‌شود.

او در اوایل دهه ۵۰ به آمریکا رفت ژاکلین (ترانه سرا و خواننده) و آیلین (بازیگر و مجری تلویزیون) از فرزندان وی و کارو (شاعر معاصر) برادر وی می‌باشند. ویگن در روز یکشنبه ۴ آبان ماه سال ۱۳۸۲ در شهر لس‌آنجلس در ایالت کالیفرنیا در سن ۷۳ سالگی بر اثر بیماری سرطان درگذشت.

عکس | پارک شهر در سال 1355، اولين پارک عمومی تهران

پارک شهر در سال 1355، اولين پارک عمومی تهران

عکس | دینامیک و لیلا فروهر

دینامیک و لیلا فروهر / عکس: وبلاگ با نوش آفرین

عکس | درویش جاویدان

درویش جاویدان

عکس | فروزان

فروزان

عکس | فیروزه

فیروزه

مجله شماره 141

   

زنده یاد تقی ظهوری، زنده یاد رضا ارحام صدر و پسرش، فرزانه تاییدی و داریوش اقبالی

ادامه نوشته

به قیصر کاری نداشته باشید

ایرج باباحاجی: چند سال پیش بود که خبر آمد؛ وسوسه ای به جان بهروز افخمی افتاده و آن هم این بود که می خواست قیصر را باز سازی کند. فیلمی که 40 سال از ساخت آن می گذرد. قرار بود که علی معلم تهییه کننده شود، بهروز افخمی کارگردان و بهرام رادان به نقش قیصر. اما آخر کار، کارگردان اصلی فیلم یعنی مسعود کیمیایی رضایت نداده که اثر او را باز سازی کنند. موضوع همان جا تمام شد و رفت. اما حالا شنیده می شود که در روزگار دنیای الکترونیک و پیشرف های کذایی که انواع و اقسام دوربین های فیلم برداری از قدی تا جیبی عرصه تصویر را قرق کرده اند و هر کسی می تواند آنها را به دست گرفته و بدون هیچ حساب و کتابی تصاویر را ثبت و روایت کند یکی پیدا شده که این آرزوی افخمی را جامه عمل بپوشاند.

اگر چه نمی شود با این دیدگاه به آن نگاه کرد که آرزویی تحقق پیدا کرده بلکه به جرات می شود گفت: ایده ای دزدیده شده است، ایده ای که حتی متولد نشده و یک ذهنیت بود چه بسا جرات کنی که به آن جامعه عمل بپوشانی.

آقایون خانم ها توجه کنید: خبر آمده قرار است مستندی به عنوان "قیصر 40 سال بعد" اکران شود، به اسامی نگاه کنید که آمده اند و پشت دوربین این آقا نشسته اند و درباره قیصر افاضات کرده اند. اسامی که بارها درباره سینمای آن زمان افاده کرده و با اخم و تخم، سینمای آن زمان را آبگوشتی معرفی کرده اند؛ این هم یکی از همان به قول خودشان آثار آبگوشتی است.

عوامل "قیصر 40 سال بعد" / عکس: ایسنا

ایرادی ندارد؛ نمی خواهیم مچ گیری کنیم اما به قول ترک ها "شما را سننه" به نقش آفرینی درباره 40 سالگی قیصر و حرف زدن درباره آن. سر پیازید یا ته پیاز؛ اسم هایی که حتی به عنوان سیاهی لشکر نقشی در این فیلم هم ندارند جز یکی دو نفرشان که شاید آرزوی صدا پیشگی فیلم را داشتند که همچنان در حسرت آن می سوزند یا شاید نقش آدم بده رو بازی کردند که هیچ کس دلشان برای آنها تنگ نشده است.

بهروز وثوقی و جمشید مشایخی در قیصر

قیصر، قیصر است چه 40 سال بعد چه 100 سال بعد و معلوم نیست که این جناب به اصطلاح مستند ساز چرا به سراغ اصلی ها نرفته که هر کدام در گوشه ای از این شهر دراندشت افتاده و گرد و غبار فراموشی روی آنها را گرفته، چه بسا اگر این گرد و غبار از روی آنها گرفته شود خیلی بهتر از تمام این اسامی که در تیتراژ آمده می توانند، می توانند قصه را روایت کنند.

آدم هایی مثل ناصر ملک مطیعی، پوری بنایی، میرمحمد تجدد و در نهایت خود قیصر (بهروز وثوقی) که فرسنگ ها دور تر از سر زمین مادری؛ دلتنگ برای محله امام زاده یحیی و زیر بازارچه در ینگه دنیا افتاده و هر روز قیصر را مرور می کند که مبادا از او دور بیافتند.

ناصر ملک مطیعی در قیصر

تمام اینها 40 سال پیش بوده اند جلوی دوربین طوسی (۱) ایستاده اند، حس گرفته اند و داستان را روایت کرده اند. نکنید آقا، کاری به خاطرات قدیمی سینما نداشته باشید. وقتی کارگردان اجازه نداد، که به راستی هم حق ندارد؛ این اجازه را صادر کند، خاطرات را شخم نزنید. هنرمندانی که نامشان در این به اصطلاح مستند آمده است در سینما مورد احترام هستند ولی با این کار در اثری که نه سر پیاز و نه ته پیاز بودند به راستی احترام خود را مخدوش می کنند. این یک سواستفاده است. شما چه می توانید درباره خاطرات قیصر بگویید، جز اینکه شاید در مقاطع گوناگون تماشاگر آن یا در سینما و یا از طریق نوار vhs ویدیو بوده اید؛ همین.

خواهش می کنم نام مستند را از "قیصر 40 سال بعد" با این عنوان عوض کنید، می توان آن را خاطره عده ای سینماگر نامید که نشسته و فیلم را تماشا کرده و حالا احساس خود را درباره تماشای قیصر تعریف می کنند نه این که آنها را بیاورید و در ساخت فیلم قیصر و عوامل آن دخیل کنید. این دقیقا یک سواستفاده آشکار است که به جای یک نفر دیگر بنشینید و تمام خاطرات او را به نام خود سند بزنید؛ این کار را چه می نامند؟

بهروز وثوقی و پوری بنایی در قیصر

انگار تازگی ها مد شده هر به اصطلاح روشنفکری که می خواهد اوج بگیرد آویزان آثار قدیمی و نام های بزرگ بشود و یا با چنگ زدن به نام آنها و خاطراتشان خود را بالا بکشد و یک شبه ره صد ساله بروند، نه دوست من، این راهش نیست هر کاری پادویی می خواهد؛ نویسنده از کیف کشی بزرگان ادبیات شروع کرده و همنشینی با آنها را غنیمت می شمارد، اهل سینما با ابتدایی ترین کار؛ یعنی جابه جا کردن سه پایه دوربین شروع می کند، روزنامه نگار دود چراغ می خورد هر کاری بدبختی خودش را دارد تا اگر لیاقت و پشتکارش را داشتی به جایگاه واقعی ات برسی، نه این که در قرن 21 و ظهور این همه ابزار و لوازم راحتی، یک دوربین هندیکم برداری، 4 نفر را جلوی آن بنشانی، آنها قصه بگویند و تو تصویر بگیری و بگویی فیلم ساخته ام؛ این راهش نیست. لطفا به قیصر کاری نداشته باش؛ بگذار دلمان به همان نسخه رنگ رو از دست داده سیاه و سفید و قدیمی خوش باشد. نام دیگری را قاطی آن نکنید، بگذار قیصر در ذهنمان آرام بگیرد، ذهنمان را به هم نریزید.

۱ - دوربین طوسی: دوربینی قدیمی و پر سر و صدای سینمای آن روزگار بود که به عنوان ابزاری پیشرفته و مدرن در اختیار فیلم سازان بود. اکثر بازیگران قدیمی با شنیدن نام دوربین طوسی به میان خاطرات خود پرت می شوند.

عکس | پرستاران شیراز در سال 1352

پرستاران شیراز در سال 1352 خورشیدی

عکس | خلبانان اكرم منفرد و ساساندخت ساسانی

اكرم منفرد (راست) و ساساندخت ساسانی (چپ) در فرودگاه نظامی قلعه مرغی تهران

ساساندخت ساسانی در سن 20 سالگی عنوان جوانترین زن خلبان ایران را به خود اختصاص داد و تاكنون زنی نتوانسته این عنوان را از وی بگیرد.

عکس | بهروز وثوقی و آلن دلون

بهروز وثوقی و آلن دلون

دعوت آلن دلون از بهروز وثوقی

عکس | صبح جمعه در رادیو

صبح جمعه در رادیو

از راست به چپ: مرتضی احمدی، احمد قدکچیان، ثریا قاسمی، علی تابش، پوراحمد، بهمنیار، مریم پروین، حمید قنبری، مهین شهرجردی، امیرفضلی و مقیمی

در سال های آخر دوره پهلوی برنامه ای به نام صبح جمعه با شما به تصویب شواری موسیقی رادیو و تلویزیون ملی ایران رسید.این برنامه جمعه صبح ها از رادیو سراسری به مدت2 ساعت پخش می شد. در این برنامه شاد که پس از مدت کوتاهی شنوندگان بسیار زیادی پیدا کرد، زنده یاد منوچهر نوذری مجری بود که گه گاهی گوگوش، ثریا قاسمی، مریم صادقی هم با او همکاری می کرد.

در این برنامه  علاوه بر  شرکت خوانندگان  و بازیگران معروف نمایشنامه های بیاد ماندنی اجرا می شد که از بازیگران آن می توان به حمید قنبری، مقبلی، مهین دیهیم، تاجی احمدی و....نام برد. در این برنامه بیشتر از خوانندگان روز و  پاپ دعوت می شده که باعث شده بود نسبت به شما و رادیو جوان پسندانه تر باشد.این برنامه هر جمعه تا انقلاب پخش می شده است.

عکس | تهران، هتل هیلتون، سال 1339

تهران، هتل هیلتون، سال 1339

عکس | پشت صحنه فیلم ممل آمریکایی، با شرکت گوگوش و بهروز وثوقی

پشت صحنه فیلم ممل آمریکایی، با شرکت گوگوش و بهروز وثوقی

عکس | تبلیغ آدامس خروس نشان

تبلیغ آدامس خروس نشان

عکس | داریوش اقبالی

داریوش اقبالی